De Roode Ploeg, van herberg met stalling tot natuurvoedingswinkel
De Roode Ploeg aan Hoogstraat 25, ooit een
deftige herberg, nu een natuurvoedingswinkel,
foto Jeanine Otten 7 juli 2011.
door Jeanine Otten
Van herberg tot natuurvoedingswinkel
Sinds 1992 is aan de noordkant van de Hoogstraat op nummer 25 in Harlingen natuurvoedingswinkel 'De Roode Ploeg' gevestigd. De naam is al heel oud: al aan het begin van de 17de eeuw was op deze plaats een herberg met stalling, genaamd 'In de Roode Ploeg'. In 1674 werd De Roode Ploeg bewoond door 'stalman' Hette Tjeerds.
De brug over de Hoogstraat heette in de 18de eeuw de Roode-Ploegspijp.
Wel gereguleerde commoditeiten 1763
In 1763 werd de deftige herberg en stalling De Roode Ploeg te koop aangeboden. Het erf strekte zich noordwaarts tot aan de Droogstraat, "met verscheidene vertrekken en wel gereguleerde commoditeiten voorzien". Het wagenhuis en stalling bevond zich op het vierde erf westwaarts van het perceel De Roode Ploeg, en strekte zich ook uit tot aan de Droogstraat.
Openbare verkoop 1838
In 1838 werd het woonhuis, de herberg met stal en wagenhuis daarachter, "genaamd de Roode Ploeg", en een stal met wagenhuis in de Droogstraat, - beide percelen in eigendom van wijlen Adam Hendriks Mulder, in leven kastelein in herberg De Roode Ploeg - publiekelijk geveild. Verder werden in herberg De Roode Ploeg in het openbaar geveild: twee uitmuntende bruine wagenpaarden, rijtuigen, gereiden en verder paardentuig en gereedschappen, voorts een paar fraaie, weinig gebruikte wagengereiden, met Chinees koper en leren leidsels en een Engels zadel, gebruikt door wijlen Adam Hendriks Mulder.
Stalling voor 100 paarden
In 1876 had herberg De Roode Ploeg een stalling voor circa 100 paarden. Gedurende 30 jaar zwaaide eigenaar T.D. Hollander hier de scepter, maar in 1876 bood hij zijn welonderhouden, zeer beklante en goed ter nering staande herberg, stalling en wagenhuis te koop aan. De herberg bestond uit een ruime gelagkamer, een grote bovenzaal, diverse logeerkamertjes, een vrije benedenkamer, keuken en kelder, een stalling voor circa 100 paarden, een wagenhuis en verdere gerieflijkheden.
Van herberg tot natuurvoedingswinkel
Sinds 1992 is aan de noordkant van de Hoogstraat op nummer 25 in Harlingen natuurvoedingswinkel 'De Roode Ploeg' gevestigd. De naam is al heel oud: al aan het begin van de 17de eeuw was op deze plaats een herberg met stalling, genaamd 'In de Roode Ploeg'. In 1674 werd De Roode Ploeg bewoond door 'stalman' Hette Tjeerds.
De brug over de Hoogstraat heette in de 18de eeuw de Roode-Ploegspijp.
Wel gereguleerde commoditeiten 1763
In 1763 werd de deftige herberg en stalling De Roode Ploeg te koop aangeboden. Het erf strekte zich noordwaarts tot aan de Droogstraat, "met verscheidene vertrekken en wel gereguleerde commoditeiten voorzien". Het wagenhuis en stalling bevond zich op het vierde erf westwaarts van het perceel De Roode Ploeg, en strekte zich ook uit tot aan de Droogstraat.
Openbare verkoop 1838
In 1838 werd het woonhuis, de herberg met stal en wagenhuis daarachter, "genaamd de Roode Ploeg", en een stal met wagenhuis in de Droogstraat, - beide percelen in eigendom van wijlen Adam Hendriks Mulder, in leven kastelein in herberg De Roode Ploeg - publiekelijk geveild. Verder werden in herberg De Roode Ploeg in het openbaar geveild: twee uitmuntende bruine wagenpaarden, rijtuigen, gereiden en verder paardentuig en gereedschappen, voorts een paar fraaie, weinig gebruikte wagengereiden, met Chinees koper en leren leidsels en een Engels zadel, gebruikt door wijlen Adam Hendriks Mulder.
Stalling voor 100 paarden
In 1876 had herberg De Roode Ploeg een stalling voor circa 100 paarden. Gedurende 30 jaar zwaaide eigenaar T.D. Hollander hier de scepter, maar in 1876 bood hij zijn welonderhouden, zeer beklante en goed ter nering staande herberg, stalling en wagenhuis te koop aan. De herberg bestond uit een ruime gelagkamer, een grote bovenzaal, diverse logeerkamertjes, een vrije benedenkamer, keuken en kelder, een stalling voor circa 100 paarden, een wagenhuis en verdere gerieflijkheden.
De Roode Ploeg in 1898, afgebeeld in: Magazine Oud Harlingen, jrg 10 (1995) nr 10, p.16.
Faillissement 1898
In 1880 was logementhouder Former Willems Wiersma eigenaar van herberg De Roode Ploeg. In dit jaar trad hij als 49-jarige weduwnaar in het huwelijk met de 56-jarige weduwe Henrietta Wilhelmina Muller, winkelierse van beroep. Tegen het eind van de 19de eeuw ging het niet goed met de zaak. Wiersma ging failliet, en op 19 april 1898 werd de hele inboedel van De Roode Ploeg contant verkocht: de koffiehuis-inventaris bestond uit twee mahoniehouten linnenkasten, een mahonie-houten chiffonière (hoge ladenkast), diverse tafels, 88 stoelen, spiegels, lampen en kachels, een biljart met toebehoren, een pendule, klokken, een bureau, wastafels, ledikanten, acht veren en andere bedden (matrassen) met toebehoren, kleden en gordijnen, lijfdracht en linnen, kopergoed, steen- en glaswerk enz. Voorts een handkar, een arreslee, vijf flessen champagne, enige voorraad sterke drank en likeuren.
Former Wiersma zocht zijn heil ergens ver weg en emigreerde naar de Verenigde Staten, waar hij op 2 juni 1901 op 67-jarige leeftijd als landbouwer overleed in Orange City, Sioux County, Iowa. Zijn vrouw Henrietta Wilhelmina Muller overleed, 85 jaar oud, in 1909 in Harlingen.
In 1880 was logementhouder Former Willems Wiersma eigenaar van herberg De Roode Ploeg. In dit jaar trad hij als 49-jarige weduwnaar in het huwelijk met de 56-jarige weduwe Henrietta Wilhelmina Muller, winkelierse van beroep. Tegen het eind van de 19de eeuw ging het niet goed met de zaak. Wiersma ging failliet, en op 19 april 1898 werd de hele inboedel van De Roode Ploeg contant verkocht: de koffiehuis-inventaris bestond uit twee mahoniehouten linnenkasten, een mahonie-houten chiffonière (hoge ladenkast), diverse tafels, 88 stoelen, spiegels, lampen en kachels, een biljart met toebehoren, een pendule, klokken, een bureau, wastafels, ledikanten, acht veren en andere bedden (matrassen) met toebehoren, kleden en gordijnen, lijfdracht en linnen, kopergoed, steen- en glaswerk enz. Voorts een handkar, een arreslee, vijf flessen champagne, enige voorraad sterke drank en likeuren.
Former Wiersma zocht zijn heil ergens ver weg en emigreerde naar de Verenigde Staten, waar hij op 2 juni 1901 op 67-jarige leeftijd als landbouwer overleed in Orange City, Sioux County, Iowa. Zijn vrouw Henrietta Wilhelmina Muller overleed, 85 jaar oud, in 1909 in Harlingen.
Advertentie van kastelein Sietse Baarda in 1898.
Nieuw aanzien
Tijdens de kroningsfeesten in september 1898 verscheen er een advertentie van hotel De Roode Ploeg, geplaatst door de nieuwe eigenaar Sietse Baarda. De bovenzaal had door toedoen van Baarda een heel nieuw aanzien gekregen. Drie jaar later, in december 1901, bood Baarda De Roode Ploeg met de gehele nieuwe inventaris uit de hand te koop aan, wegens 'te grote omslag'. De verkoop vlotte echter niet erg want acht maanden later, in augustus 1902, adverteerde Baarda met de volgende advertentie: "Wegens verkoop der 'Roode Ploeg' wordt voor billijken prijs TE KOOP aangeboden een reuzen SYMPHONION-ORCHESTRION, hoog 265, breed 110, diep 60 cm. Te bevragen bij S. Baarda te Harlingen." Jan de Boer was van september 1902 tot april 1904 de volgende eigenaar van De Roode Ploeg. Het logement en de stalling werden half april 1904 uit de hand verkocht.
20e eeuw
Na 400 jaar onafgebroken een horecagelegenheid te zijn geweest, kreeg De Roode Ploeg op Hoogstraat 25 vanaf de 20ste eeuw andere bestemmingen. Achtereenvolgens waren hier gevestigd: S. Klein, grossier in koloniale waren (1915); H. Kramer, handelaar in tabak, sigaren, koffie, thee en cacao (1921); Gebroeders Kamstra, electro-technisch bureau en automobielen (circa 1925-1934); Folkert Alta, grossier in groenten fruit en zuidvruchten (1934-1988). Begin jaren ’80 begon Corrie Alta-Overzet, de schoondochter van Folkert Alta, in de winkel van het pand een boetiek, genaamd de Tienerhoek, en in 1984 opende zij stoffenzaak De Knipskeer, een winkel voor zelfgemaakte creaties en meubels. Eind jaren ’80 verhuisde de Groothandel in Aardappelen, Groente en Fruit van Alta naar de Oude Trekweg 99. Folkert Alta verkocht de zaak aan J.W. Duinmeijer.
Vanaf 1992 is op dit adres een natuurvoedingswinkel: Arnold en Grietje uit Wijnaldum met hun rijdende biologische winkel It Suteltsje startten op Hoogstraat 25 de verkoop van biologische landbouwproducten. De zaak werd doorverkocht aan Annemieke Grimbergen uit Achlum, daarna aan Theo Bloem uit Firdgum, die op 1 juli 2008 de zaak overdeed aan Oebele Ypenga, die op zijn beurt op 1 juli 2011 het stokje overgaf aan Niels Konijn.
Tijdens de kroningsfeesten in september 1898 verscheen er een advertentie van hotel De Roode Ploeg, geplaatst door de nieuwe eigenaar Sietse Baarda. De bovenzaal had door toedoen van Baarda een heel nieuw aanzien gekregen. Drie jaar later, in december 1901, bood Baarda De Roode Ploeg met de gehele nieuwe inventaris uit de hand te koop aan, wegens 'te grote omslag'. De verkoop vlotte echter niet erg want acht maanden later, in augustus 1902, adverteerde Baarda met de volgende advertentie: "Wegens verkoop der 'Roode Ploeg' wordt voor billijken prijs TE KOOP aangeboden een reuzen SYMPHONION-ORCHESTRION, hoog 265, breed 110, diep 60 cm. Te bevragen bij S. Baarda te Harlingen." Jan de Boer was van september 1902 tot april 1904 de volgende eigenaar van De Roode Ploeg. Het logement en de stalling werden half april 1904 uit de hand verkocht.
20e eeuw
Na 400 jaar onafgebroken een horecagelegenheid te zijn geweest, kreeg De Roode Ploeg op Hoogstraat 25 vanaf de 20ste eeuw andere bestemmingen. Achtereenvolgens waren hier gevestigd: S. Klein, grossier in koloniale waren (1915); H. Kramer, handelaar in tabak, sigaren, koffie, thee en cacao (1921); Gebroeders Kamstra, electro-technisch bureau en automobielen (circa 1925-1934); Folkert Alta, grossier in groenten fruit en zuidvruchten (1934-1988). Begin jaren ’80 begon Corrie Alta-Overzet, de schoondochter van Folkert Alta, in de winkel van het pand een boetiek, genaamd de Tienerhoek, en in 1984 opende zij stoffenzaak De Knipskeer, een winkel voor zelfgemaakte creaties en meubels. Eind jaren ’80 verhuisde de Groothandel in Aardappelen, Groente en Fruit van Alta naar de Oude Trekweg 99. Folkert Alta verkocht de zaak aan J.W. Duinmeijer.
Vanaf 1992 is op dit adres een natuurvoedingswinkel: Arnold en Grietje uit Wijnaldum met hun rijdende biologische winkel It Suteltsje startten op Hoogstraat 25 de verkoop van biologische landbouwproducten. De zaak werd doorverkocht aan Annemieke Grimbergen uit Achlum, daarna aan Theo Bloem uit Firdgum, die op 1 juli 2008 de zaak overdeed aan Oebele Ypenga, die op zijn beurt op 1 juli 2011 het stokje overgaf aan Niels Konijn.
Gevelstenen
Boven de luifel van De Roode Ploeg zijn links en rechts twee keramische gevelsteentjes aangebracht, in gele letters op een zwarte achtergrond staat "DE ROODE / PLOEG". Daaronder ziet men op een gele achtergrond een strakke gestileerde rode ploeg, op de ene steen naar links, op de andere steen naar rechts wijzend.
Op de foto van De Roode Ploeg in 1898 zijn op dezelfde plaats twee oudere gevelsteentjes te zien. Hoewel de details niet goed te zien zijn, ziet men wel op het eerste gezicht dat de voorstelling op deze steentjes niet dezelfde is als op de huidige twee gevelsteentjes. Deze laatste moeten dus na 1900 zijn aangebracht. De vormgeving van de letters en de strakke gestileerde ploeg van de huidige gevelsteentjes is te dateren tussen 1910 en 1930.
Muurreclame
Vereniging Oud Harlingen, die al op verschillende plekken in Harlingen oude muurreclames terugbracht in het stadsbeeld, zorgde er begin juli 2011 voor dat op de zijgevel van De Roode Ploeg, aan 't Herenwaltje, de oude muurreclame van 'F. Alta / Groenten en fruit / engros' (1934-1988) weer aangebracht werd. Decoratieschilder Klaes Posthuma van Galerie / Atelier Acanthus aan de Zuiderhaven was, net als voor de andere historische muurreclames in Harlingen, verantwoordelijk voor de uitvoering.
Boven de luifel van De Roode Ploeg zijn links en rechts twee keramische gevelsteentjes aangebracht, in gele letters op een zwarte achtergrond staat "DE ROODE / PLOEG". Daaronder ziet men op een gele achtergrond een strakke gestileerde rode ploeg, op de ene steen naar links, op de andere steen naar rechts wijzend.
Op de foto van De Roode Ploeg in 1898 zijn op dezelfde plaats twee oudere gevelsteentjes te zien. Hoewel de details niet goed te zien zijn, ziet men wel op het eerste gezicht dat de voorstelling op deze steentjes niet dezelfde is als op de huidige twee gevelsteentjes. Deze laatste moeten dus na 1900 zijn aangebracht. De vormgeving van de letters en de strakke gestileerde ploeg van de huidige gevelsteentjes is te dateren tussen 1910 en 1930.
Muurreclame
Vereniging Oud Harlingen, die al op verschillende plekken in Harlingen oude muurreclames terugbracht in het stadsbeeld, zorgde er begin juli 2011 voor dat op de zijgevel van De Roode Ploeg, aan 't Herenwaltje, de oude muurreclame van 'F. Alta / Groenten en fruit / engros' (1934-1988) weer aangebracht werd. Decoratieschilder Klaes Posthuma van Galerie / Atelier Acanthus aan de Zuiderhaven was, net als voor de andere historische muurreclames in Harlingen, verantwoordelijk voor de uitvoering.
De muurreclame met de prachtige belettering van "F. Alta Groenten en Fruit Engros" 1934-1988, in 2011 door decoratieschilder Klaes Posthuma opnieuw aangebracht op de zijgevel van De Roode Ploeg. Foto Jeanine Otten, 7 juli 2011.